Hayatımız boyunca bizi zorlayan, günlük yaşamımızı olumsuz yönde etkileyen ve kontrolümüz dışında gerçekleşen birçok kayıp yaşarız. Hedeflediğimiz dengeyi kurduğumuzda her şeyi kontrol altında tutmaya çalışsak da bazen değişimleri engelleyemeyebiliriz. İş kaybı veya zorunlu iş değişimi yaşamak bu beklenmedik ve olumsuz değişimlerden biridir. Özellikle içinde bulunduğumuz dönemde, koronavirüsün etkileri sonucunda dünya çapında birçok insan işini kaybetti. Araştırmalar sonucunda, 10 gençten birinin pandemi sırasında işini kaybettiği görüldü. Ayrıca, 10 kişiden altısı bu süreçte kazançlarının ve birikimlerinin azaldığını belirtti.1
Elbette iş kaybı sadece pandemi gibi sebeplerle değil, şirketin finansal sıkıntıları, küçülmeye gitmesi veya emekliliğe zorlanmamız sebebiyle de olabilir. Sebebi ne olursa olsun, isteğimiz dışında yaşadığımız iş kaybı bizleri yas sürecine sokabilir.
Çoğu insan sadece sevdikleri birinin kaybından sonra yas tutulacağını düşünür. Ancak hayatımızda bizim için önemli olan, büyük yer kaplayan ve kaybettiğimiz her şey için kendimizi kederli hissedebilir ve yas yaşayabiliriz. İş kaybından sonra psikolojik, fizyolojik ve sosyal durumumuzda kötüleşme olduğu görülmüştür.2
Her gün gittiğimiz, günün en büyük kısmını geçirdiğimiz, sosyalleştiğimiz, finansal kaynağımız olan işimizin bir anda elimizden alındığını düşünürsek, bu kötüleşme oldukça normal bir sonuçtur. Önemli olan, şunu hatırlamaktır: hayatımızın ani değişimi bizde şok etkisi yaratabilir, depresif, mutsuz ve enerjisiz hissedebiliriz ancak bunlar oldukça normal tepkilerdir. Aynı durumda olan arkadaşımızın veya tanıdığımızın iş kaybından sonra farklı şekilde hissetmesi de oldukça normaldir çünkü her bireyin yas süreci ve hayat şartları farklıdır. Araştırmalar, iş kaybı sonrasında sosyal destek alan bireylerin kendine güvenlerinin ve hayatlarını kontrol edebiliyor olma inancının arttığını göstermiştir. Ayrıca, sosyal destek alan insanlar sosyal destek almayan insanlara göre daha aktif olarak iş aramışlardır.3
Bu demek oluyor ki, çevremizin desteğini ve yardım çabalarını kabul etmek, kendimizi daha iyi hissetmek için, hayatımızın kontrolünün başkalarında değil, bizde olduğunu hatırlamak için ve yeni bir iş bulabilmek için yararlı bir davranış olabilir.
Eğer siz de böyle bir dönemden geçiyorsanız bunun çok normal bir süreç olduğunu kendinize hatırlatabilir veya böyle bir dönemden geçen birini tanıyorsanız ona sosyal destekte bulunabilirsiniz. Bu şekilde içinde bulunduğunuz süreç daha kolay atlatılacaktır.
1 Generation COVID: Emerging work and education inequalities. (2020). Centre for Economic Performance.
2 McKee-Ryan, F., Song, Z., Wanberg, C. R., Kinicki, A. J. (2005). Psychological and physical well-being during unemployment: a meta-analytic study. (1), 53-76. 10.1037/0021-9010.90.1.53
3 Mallinckrodt, Brent & Fretz, Bruce. (1988). Social Support and the Impact of Job Loss on Older Professionals. Journal of Counseling Psychology. 35. 281-286. 10.1037/0022-0167.35.3.281